آشنایی با گیاه قهوه و کاشت آن در گلدان
گیاه قهوه با نام علمی coffea درختی همیشه سبز است که در مناطق گرمسیری می روید. گیاه قهوه گلدار جزو خانواده روناسیان (rubiaceae) محسوب می شود. این درخت تا ارتفاع ۳ الی ۱۰ متر رشد می کند. برگ های درخت قهوه حدوداً بین ۱۰ الی ۱۵ سانتی‌متر طول و ۶ سانتی‌متر عرض دارند، رنگ این برگ ها سبز تیره است. میوه دادن این درخت زمان بر است و معمولا بین ۳ تا ۵ سال به طول می انجامد.
شکوفه های قهوه بسیار خوش بو هستند و رنگ آن ها سفید است. از نظر ظاهری می توان گفت شکوفه های قهوه شباهت زیادی به گل یاس دارند. از زمان شکوفه دادن گیاه تا رسیدن میوه ها زمانی حدود ۶ الی ۹ ماه نیاز است. میوه‌ی این درخت که به گیلاس قهوه معروف است تخم مرغی شکل است و به صورت خوشه ای رشد می کند. گیلاس قهوه به مرور زمان رنگ عوض می کند. این میوه ابتدا سبز است، سپس قرمز و در نهایت سیاه میشود.
گونه های مختلفی از گیاه قهوه موجود است اما معروف ترین آنها عربیکا و روبوستا می باشند.
یکی از شبهه هایی که درباره گیاه قهوه وجود دارد این است که این گیاه درخت است یا بوته؟ اینکه چرا برخی درختی به این بزرگی را با بوته اشتباه می گیرند به نحوه‌ی برداشت این گیاه بر میگردد. درخت قهوه می تواند تا ۱۰ متر نیز رشد کند. اما در مزارع قهوه برای راحتی دسترسی به میوه و برداشت آسان آن، درخت را کوتاه میکنند. به همین علت بسیاری از مردم تصور میکنند گیاه قهوه به شکل بوته است.
نگهداری نهال قهوه در منزل
ممکن است با دیدن عنوان متعجب شده باشید و این سوال در ذهنتان شکل گرفته باشد که مگر می شود قهوه را در خانه پرورش داد؟ شرایط این کار چیست و چگونه پرورش قهوه در منزل امکان‌پذیر میشود؟ باید بگوییم بله گیاه قهوه را می توان در محیط خانه نیز نگهداری و حتی تکثیر کرد. در این مقاله قصد داریم شما را با گیاه قهوه، شرایط پرورش و تکثیر آن آشنا کنیم پس با ما همراه باشید.
نور مناسب برای گل قهوه
شرایط رشد گل قهوه در طبیعت و جنگل به شکلی است که این گیاه همیشه در زیر باقی درخت ها رشد می کند و در سایه‌ی آن ها زندگی می کند. گل قهوه محیط های سایه دار را دوست دارد و آفتاب مستقیم برای آن مضر است. با این تفاسیر نور کنار پنجره نور مناسبی برای گل قهوه می باشد اما دقت کنید که نور مستقیم آفتاب به خصوص از پشت شیشه باعث سوختن برگ های گل قهوه می شود. پس نگذارید نور مستقیم به گیاه بتابد و محیط را همیشه سایه دار نگه دارید.
آبیاری گل قهوه به چه صورت می باشد؟
گیاه قهوه بومی جنگل های مرطوب و بارانی است و برای شکوفا شدن به آب زیادی نیاز دارد. بنابراین این گیاه به آبیاری های منظم نیاز دارد، به طوری که خاک گیاه هیچ وقت خشک نشود. البته در آبیاری زیاده روی نکنید فقط در حدی که همیشه خاک گیاه مرطوب باشد آن را آبیاری کنید و از غرقاب کردن خاک بپرهیزید. برای آبیاری از آبی ملایم و شیرین، با کیفیتی خوب استفاده کنید. از آنجا که این گیاه رطوبت دوست است، بهتر است آب را از بالای سر گیاه بریزید به طوری که آب روی برگ ها نیز جاری شود. در زمستان و زمان گلدهی گیاه، آبیاری را کاهش دهید.
خاک مناسب برای گل قهوه
گیاه قهوه ریشه های عمیقی دارد به همین علت خاکی که برای پرورش آن انتخاب می کنید باید نفوذ پذیر و نرم باشد. خاک سفت برای رشد گیاه مشکل ایجاد می کند. همچنین گیاه قهوه، خاکی که مقداری اسیدی باشد را برای رشد ترجیح می دهد. بهتر است در خاک از کمی کود و هوموس هم استفاده کنید، این کار کیفیت خاک را افزایش می دهد.
آیا گل قهوه به رطوبت نیاز دارد؟
همانطور که دانستید گیاه قهوه بومی مناطقی مرطوب و بارانی است. پس وجود رطوبت برای آن، امری ضروریست. کمبود رطوبت می تواند منجر به آسیب دیدن گیاه و قهوه‌ای رنگ شدن برگ های این گیاه شود. (قهوه ای شدن برگ ها از نوک برگ شروع می شود) برای تامین رطوبت گیاهان آپارتمانی روش های زیادی وجود دارد. برای مثال می توانید در هفته چندین بار آب را به صورت غبار روی گیاه بیفشانید که به این کار غبارپاشی گفته می شود. استفاده از دستگاه بخور ، درست کردن جزیره و… نیز از راه های افزایش رطوبت محیط رشد گیاه است.
تغذیه و کوددهی مناسب برای گیاه قهوه
برای کود دهی بهتر است در اوایل فصل بهار و تابستان، هر دو هفته یا سه هفته یکبار با استفاده از کودهای مایع گیاهان زینتی، که در آب مخلوط می‌شوند گیاه را تغذیه کنید. همچنین باید بدانید این گیاه معمولا دچار کمبود آهن است. بنابراین بهتر است که سالی یکبار از کود آهن برای گیاه خود استفاده کنید تا دچار کمبود آهن نشود.
تمیز نمودن برگ های گل قهوه
برای تمیز کردن برگ های گل قهوه نیز میتوانید از روش غبار پاشی استفاده کنید. غبارپاشی هم رطوبت مورد نیاز گیاه را تامین می کند و هم گیاه را پاکیزه نگه می دارد. همچنین اگر قصد استفاده از مواد براق کننده‌ی شیمیایی برای گیاه قهوه‌ی خود دارید، باید توجه کنید که استفاده‌ی براق کننده برای این گیاه فقط ماهی یکبار مجاز است و نباید بیشتر از آن استفاده شود.
زمان مناسب برای تعویض گلدان گل قهوه
اگر قصد تعویض گلدان و انتقال گیاه به گلدانی بزرگتر را داشتید، بهترین فصل برای این کار بهار و تابستان است. در این فصول ریشه های گیاه را چک کنید و در صورت متراکم بودن ریشه ها و بیرون زدن آن ها از خاک، گیاه را به گلدانی بزرگتر منتقل کنید. بعد از انتقال به گلدان جدید، از خاک و کود توصیه شده برای گیاه استفاده کنید.
تکثیر گل قهوه به چه صورت می باشد؟
کاشت قلمه و کاشت بذر دو روش تکثیر این گیاه هستند. که در ادامه بیشتر به آن می پردازیم:
-
کاشت قلمه:
۱. برای قلمه زدن باید ابتدا تکه ای به اندازه ۱۵ سانتی‌متر را از ساقه گیاه جدا کنید.
۲. برگ هایی که در قسمت پایینی ساقه قرار دارند را جدا کنید. به شکلی که فقط چند برگ در بالای ساقه باقی بمانند.
۳. در این مرحله باید قلمه را درون ماسه قرار دهید.
۴. ماسه باید همیشه مرطوب نگه داشته شود. می توانید برای حفظ رطوبت ماسه، پلاستیکی را روی گلدانی که قلمه در آن قرار گرفته بکشید.
۵. حدود یک ماه بعد، قلمه‌ی شما ریشه می دهد. حال می توانید قلمه را از ماسه خارج کنید و در خاک مناسب، آن را بکارید.
این روش باید در تابستان انجام شود.
-
کاشت بذر:
۱. برای این روش به دانه‌ی سبز قهوه نیازمندیم. میتوانید دانه قهوه را جداگانه تهیه کنید یا از دانه‌ای که از گیاه قبلی قهوه‌ی شما روییده است استفاده کنید.
دانه ها حدودا تا چهار ماه پس از برداشت توانایی جوانه زدن دارند و هر چقدر بذر شما تازه تر باشد زودتر جوانه خواهد داد. همچنین دقت کنید که دانه‌ی برشته شده را نمی‌توان کاشت.
۲. دانه های قهوه را در ظرفی که دارای آب ولرم است قرار دهید و بگذارید ۲۴ ساعت خیس بخورند.
۳. پس از گذشت ۲۴ ساعت مشاهده خواهید کرد که برآمدگی‌ای سفید رنگ روی دانه ها ایجاد شده است.
۴. گلدانی با قطر و عمق ۱۵ سانتی‌متر را با ورمیکولیت یا شن و ماسه پر کنید. و دانه ها را به شکلی سطحی (طوری که خاک خیلی کمی روی بذر را بپوشاند) بکارید.
۵. گلدان های حاوی بذر را در مکانی قرار دهید که روزانه حداقل ۶ ساعت نور غیر مستقیم آفتاب را دریافت کنند. دمای محیط اطراف را در حدود ۲۴ درجه سانتی گراد حفظ کنید و هر روز خاک گلدان را مرطوب کنید. مانند روش قبلی روی گلدان پلاستیک بکشید تا رطوبت حفظ شود. بعد از اینکه بذر ها جوانه دادند، دیگر نیازی به پلاستیک نیست.
فرآیند جوانه زدن بذر ها معمولا دو ماه به طول می انجامد. در صورت کهنه بودن بذر ها این تایم افزایش پیدا میکند.
این روش باید در بهار انجام شود.
آفات و بیماری های گل قهوه و نحوه درمان آنها
- لکه های قهوه‌ای رنگ و مدور بر روی برگ : گیاه به قارچ مبتلا شده است. از قارچ کش استفاده کنید و غبار پاشی روی برگ ها را متوقف کنید.
- لکه های زرد ، قهوه‌ای و چسبناک روی برگ : گیاه به آفت شپشک سپردار مبتلا شده است. با استفاده از پنبه و محلول سم حشره کش برگ ها را تمیز کنید.
- لکه های سوخته روی برگ : این لکه ها به دلیل غبار پاشی کردن در طول روز و حضور آفتاب ایجاد می شوند. غبارپاشی را عصر ها انجام دهید.
- برگ های پژمرده و آویزان : گیاه تشنه است و به آبیاری بیشتری احتیاج دارد.
- برگ های جدید ریز هستند و رشد گیاه تقریبا متوقف شده : گیاه نیاز به تعویض گلدان دارد و گلدان فعلی برایش کوچک است.
- زخم های سفید و پنبه‌ای روی برگ : گیاه به آفت شپشک مبتلا شده هر ۱۴ روز یکبار با سم نفوذی، سم پاشی کنید.
- سوختن کناره های برگ ها : نور آفتاب مستقیم یا زیاد است. گیاه را در محیط سایه دار قرار دهید.
- ریختن برگ های سبز : نور دریافتی گیاه کم است و نیاز به نور بیشتری دارد.
- برگ ها شادابی خود را از دست داده و پژمرده اند : این اتفاق به خاطر زیاد بودن نور گیاه می افتد. جای گیاه را تغییر دهید.
- برگ ها چروک می شوند و می افتند : هوای محیط خشک است و گیاه به رطوبت بیشتری نیاز دارد. غبارپاشی انجام دهید.
- برگ ها قهوه‌ای رنگ شده و میریزند : علت این اتفاق می تواند گرم بودن هوا و یا کمبود رطوبت و آبیاری باشد. گیاه را در محیط خنک تری بگذارید و آبیاری و غبارپاشی انجام دهید. برگ های قهوه‌ای شده و برگ های رو به رویشان را جدا کنید.
- برگ ها زرد شده اند و رویشان تار عنکبوت وجود دارد : گیاه به کنه مبتلا شده است. کنه با خوردن شیره‌ی گیاه باعث زرد شدن برگ ها میشود و با ترشح تارهای عنکبوتی شکل، ظاهر برگ ها را کثیف و آلوده میکند. گیاه را با کنه کش سمپاشی کنید و رطوبت را افزایش دهید.