گیاه سرخس که به لاتین fern تلفظ می شود بومی مناطق استوایی و گرمسیری استرالیا، آسیا و آمریکاست و دارای ۳۰ گونه‌ی متفاوت است. سرخس جزو گروه نهانزادان آوندی محسوب می شود و فاقد گل است. برگ های این گیاه در طبیعت و منطقه اقلیمی مناسب حتی گاهی تا ۲/۵ متر نیز رشد میکنند. اما رشد برگ های سرخس در خانه معمولا بین ۲۰ الی ۷۰ سانتی متر می باشد. گیاه سرخس در شمال ایران نیز به صورت وحشی یافت می‌شود که در ادامه بیشتر درباره انواع گونه های آن در ایران توضیح خواهیم داد. خرید گل سرخس و ارسال آن به سرتاسر ایران گیاه سرخس از مقاوم ترین گیاهان آپارتمانی است که می تواند هوا را هم تصفیه کند.
انواع گیاه سرخس در ایران
- سرخس بلوطی : سرخس بلوطی نوعی ساقه‌ی خزنده دارد که به شکل افقی در زیرِ زمین رشد میکند و برگ های آن به صورت عمودی و خارج از خاک در می آیند. این گیاه از طریق هاگ هایی که در زیر برگ هایش وجود دارد تولید مثل می کند.
- سرخس مار زبان : این سرخس دارای دو نوع برگ است . ۱- برگ بارور ( این برگ لوله ای و باریک است و ۲ ردیف اسپورانژ دارد. ) ۲-برگ عقیم ( فاقد هاگدان و بیضی شکل است.
- سرخس بسپایک یا چمن ریشی : این نوع سرخس گیاهی پایا است. برگ های این سرخس نوک تیز و بیضی شکل هستند که به تکه های کوچک تقسیم شده اند این تکه ها در کنار رگبرگ اصلی و رو به روی هم رشد میکنند. اندازه این برگ ها معمولا ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر است.
- پرسیاوشان پا سیاه : دمبرگ این گیاه مشکی و براق است لبه‌ی برگ های آن به قسمت های ریز و باریک زیادی تقسیم شده است.
- پرسیاوشان معمولی : پرسیاوشان دمبرگی کشیده و بلند دارد که براق و بدون کرک است و برگ هایش توری شکل و ریز هستند.
- زنگی دارو : این گیاه گیاهی پایاست که ساقه‌ای زیرزمینی نامنظم و کوتاه دارد. برگ های آن طولی حدود ۲۰ تا ۴۰ سانتی متر و عرضی حدود ۴ تا ۵ سانتی متر دارند.
آیا گل سرخس برای آپارتمان مناسب می باشد؟
نگهداری از این گیاه در خانه بسیار کار سختی است چون سرخس به رطوبت زیادی نیازمند است. از طرفی از بین ۳۰ گونه‌ی مختلف این گیاه تعداد خیلی کمی را می توان در خانه نگهداری کرد. اما با همه‌ی این تفاسیر سرخس گیاهی زیبا و خاص است که قابلیت تصفیه هوا را دارد. از این رو انتخابی بسیار مناسب برای نگهداری در خانه است. مخصوصاً که امروزه همه‌ی ما درگیر زندگی های شهری و پر دود و دم شده ایم سرخس می‌تواند در خانه هوایی پاک را به ما هدیه کند. پس اگر با تمام سختی های نگهداری این گیاه وسوسه شده‌اید که یکی از این تصفیه کننده های زیبای هوا را در خانه خود داشته باشید با ما همراه باشید تا بیشتر درباره نگهداری آن توضیح دهیم.
شرایط نگهداری گیاه زیبای سرخس در آپارتمان
به طور کلی و خلاصه وار سرخس به آبیاری متوسط و متوسط رو به بالا رطوبت ۷۰ تا ۹۰ درصد نور متوسط، حرارت عادی و خاک قلیایی نیازمند است. نیازمند بودن این گیاه به رطوبت زیاد نگهداری از آن را سخت نموده است و نیاز به توجه زیادی دارد. در ادامه موارد ذکر شده را بیشتر توضیح می دهیم.
آبیاری گل سرخس
برای آبیاری سرخس مثل بسیاری از گیاهان دیگر ، زمانی که سطح خاک خشک شد گیاه را آبیاری کنید . تا زمانی که آب از زیرِ گلدان خارج شود و در زیرگلدانی بریزد ، آبیاری را ادامه دهید. البته آبیاری به دمای محیط هم بستگی دارد ، در زمستان سرخس به آبیاری کمتری نیاز دارد. حواستان باشد که برای آبیاری سرخس از آب معدنی استفاده نکنید آب معدنی ریشه های گیاه را پوسیده میکند.
نکته دیگری که اهمیت دارد این است که با اینکه سرخس رطوبت دوست است اما نباید به هیچ عنوان روی برگ های آن آب بریزید پس در هنگام آبیاری حواستان به این مورد باشد.
رطوبت مورد نیاز برای گل سرخس
سرخس رطوبت را دوست دارد و تامین رطوبت کافی موجب شادابی هر چه تمام تر آن می شود. همچنین کمبود رطوبت باعث می شود این گیاه به مرور به رنگ قهوه‌ای در بیاید. برای تامین رطوبت گیاهان راهکار های مختلفی وجود دارد از جمله‌ی این راهکار ها استفاده از دستگاه بخور و یا قرار دادن لیوانی آب در کنار گلدان است. تبخیر شدن آرام آب درون لیوان رطوبت مورد نیاز سرخس را تامین می کند. از جمله کارهایی که برای گیاهان رطوبت دوست پیشنهاد می شود این است که هر از چندگاهی آن ها را در حمام قرار داد تا از رطوبت حمام استفاده کنند . البته دقت کنید گیاه در برابر بخار آب داغ قرار نگیرد.
نور مناسب برای سرخس چقدر است؟
سرخس نباید در برابر نور مستقیم خورشید قرار بگیرد ، نور مستقیم باعث ایجاد لکه های قهوه‌ای رنگ روی گیاه می شود. همچنین میزان نور دریافتی هم نباید زیاد باشد ، نور زیاد سرخس را خشک می کند . بنابراین بهترین نور برای سرخس ، نور غیر مستقیم و متوسط است. مکان های کم نور و سایه روشن برای این گیاه مناسب است و نور غیر مستقیم روز که از پنجره دریافت می کند برای آن کافی می باشد.
سرخس ها را در کنار پنجره های غربی و جنوبی قرار ندهید چون در طول روز ، نوری که از این پنجره ها وارد می شود شدید است.
خاک مناسب برای گل سرخس
خاک این گیاه باید کاملا ارگانیک، بسیار سبک، غنی و دارای زهکشی بالا و مناسب باشد. ترکیب خوبی که می توانید برای خاک سرخس استفاده کنید ؛ مخلوط پیت ماس ، شن درشت و یا زغال خاک لومی به میزان یکسان است. استفاده کردن ماسه ، خاک برگ و همچنین مقدار کمی کود دامی در این ترکیب هم مفید است.
نحوه و میزان کوددهی به سرخس
از آنجایی که این گیاه گل نمی دهد حفظ سلامت و تغذیه‌ی آن اهمیت دارد تا برگ های گیاه همیشه سبز باقی بماند. برای کوددهی به سرخس یکی از روش های زیر را می توانید انجام دهید.
۱. در فصل رشد سرخس (بهار و تابستان) ، ماهانه یکبار از کود های اوره استفاده کنید.
۲. در فصل رشد هر ۲ هفته یکبار از کودهای مخصوص گیاهان آپارتمانی استفاده کنید. ( نصف میزان توصیه شده بر روی کود را برای سرخس استفاده کنید )
۳. همچنین می توانید کود مورد نیاز را به میزان ۱گرم در هر لیتر آب مخلوط کرده و هفته‌ای یکبار در فصول رشد به گیاه بدهید.
در فصل های پاییز و زمستان کود دهی را کم تر کنید.
هرس گل سرخس
سرخس گیاه بسیار پر پشت و پر برگی است که این امر موجب زیبایی بیشتر آن می شود اما زیاد بودن بیش از حد برگ ها ممکن است گیاه را در خطر مبتلا شدن به بیماری های قارچی قرار دهد. پس هرس کردن سرخس زمانی که برگ های آن زیاد شده اند از واجبات است. مخصوصا اگر این انبوه برگ در مرکز گیاه اتفاق افتاده باشد. برای هرس کردن سرخس در چند مرحله انبوه برگ ها را کاهش دهید. البته می توانید با استفاده از روش تقسیم بوته سرخس را کوچک کرده و همچنین چند سرخس دیگر نیز بکارید. در ادامه درباره این روش بیشتر توضیح خواهیم داد پس با ما همراه باشید.
تکثیر گل سرخس
تکثیر سرخس را با سه روش می توان انجام داد که شامل روش ساقه رونده تقسیم بوته و روش هاگ است.
- تکثیر به روش ساقه رونده : اگر سرخستان دارای ساقه های رونده و ریشه زا است می توانید از این روش استفاده کنید. با برخورد انتهای این ساقه ها با خاک گلدان گیاهانی کوچک به وجود می آید. پس از ریشه دار شدن این گیاهان می توانید آن ها را جدا کرده و جداگانه بکارید. این روش در فصول بهار و تابستان امکان پذیر است.
- تکثیر به روش تقسیم بوته : بهترین و راحت ترین راه برای تکثیر سرخس این روش است. سرخس را از خاک در بیاورید و به چند تکه تقسیم کنید سپس هر کدام از تکه ها را جداگانه بکارید. این روش باید در بهار انجام شود.
- تکثیر به روش هاگ : در این روش برای تکثیر از هاگ های زیر برگ سرخس استفاده می شود. هاگ ها را از برگ جدا کنید و آن ها را به صورت پراکنده در سینی ای که دارای کمپوست بذر است بکارید. سینی را در دمای ۲۱ درجه سانتی گراد نگهداری کنید و توجه کنید که این روش تکثیر را در زمستان انجام ندهید زیرا در این روش به بستری گرم برای تکثیر نیازمندیم. روی سینی را با پلاستیک روشن و شفاف بپوشانید . پس از اینکه جوانه ها در آمدند و اندازه آن ها به ۵ سانتی متر رسید هر کدام را در گلدانی جدا بکارید.
بهترین زمان برای تعویض گلدان سرخس
فصول رشد (بهار و تابستان) بهترین زمان برای تعویض گلدان سرخس است و تعویض گلدان سرخس در پاییز و زمستان به هیچ عنوان توصیه نمیشود. البته اگر ریشه های سرخس تا حدی رشد کردند که از گلدان بیرون زدند فرقی ندارد که چه فصلی باشد باید گلدان گیاه را تعویض کنید و آن را در گلدان بزرگتری بکارید.
چطور سرخسی شاداب داشته باشیم؟
علاوه بر رعایت کردن تمامی نکات اشاره شده برای حفظ سلامت و شادابی سرخس باید آن را از حشرات و آفات نیز ایمن نگه دارید. برای دور کردن حشراتی مثل زنبور ، مگس ، عنکبوت و … می توانید با استفاده از بخار مستقیم آب از گیاه محافظت کنید. حتی در خانه هم خطر ابتلا به آفات و بیماری ها سرخس ها را تهدید می کند و از آنجا که امکان دارد سرخس به آفت کش های شیمیایی حساسیت نشان دهد بهتر است برای دور کردن آفات از سرخس از آفت کش های ارگانیک استفاده کنید.